Hạ canxi máu: nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa

Khi bạn không nhận đủ canxi, bạn sẽ tăng nguy cơ mắc các chứng rối loạn như:

• Loãng xương
• Hạ canxi máu (hay còn gọi là bệnh thiếu canxi)

Trẻ không được cung cấp đủ canxi có thể không phát triển chiều cao tương ứng với tuổi khi trưởng thành.

Bạn nên tiêu thụ lượng canxi khuyến nghị mỗi ngày thông qua thực phẩm, thực phẩm bổ sung hoặc vitamin.

Nguyên nhân nào gây ra tình trạng hạ canxi máu?

Nhiều người có nguy cơ bị thiếu canxi khi tuổi cao. Sự thiếu hụt này có thể do nhiều yếu tố, đó là:

• Hấp thụ canxi kém trong một thời gian dài, đặc biệt là trong thời thơ ấu
• Thuốc có thể làm giảm hấp thu canxi
• Không dung nạp với các thực phẩm giàu canxi
• Thay đổi nội tiết tố, đặc biệt là ở phụ nữ
• Một số yếu tố di truyền

Điều quan trọng là phải đảm bảo lượng canxi thích hợp ở mọi lứa tuổi.

Đối với trẻ em và thanh thiếu niên, lượng canxi cho phép hàng ngày được khuyến nghị là như nhau cho cả hai giới. Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, nhu cầu khuyến nghị hàng ngày như sau:

Theo hướng dẫn về chế độ ăn uống của chính phủ Hoa Kỳ, nhu cầu canxi đối với người lớn là:

Phụ nữ cần tăng lượng canxi bổ sung sớm hơn nam giới, bắt đầu từ tuổi trung niên. Việc bổ sung lượng canxi cần thiết là đặc biệt quan trọng khi phụ nữ đến tuổi mãn kinh.

Trong thời kỳ mãn kinh, phụ nữ cũng nên tăng cường bổ sung canxi để giảm nguy cơ loãng xương và bệnh do thiếu canxi. Sự suy giảm hormone estrogen trong thời kỳ mãn kinh khiến xương của phụ nữ mỏng đi nhanh hơn.

Rối loạn hormone do suy tuyến cận giáp cũng có thể gây ra hạ canxi máu. Những người bị tình trạng này không sản xuất đủ hormone tuyến cận giáp để kiểm soát lượng canxi trong máu. Các nguyên nhân khác của hạ canxi máu bao gồm suy dinh dưỡng và kém hấp thu. Ngoài ra còn có các nguyên nhân khác như:

• Nồng độ vitamin D thấp, khiến việc hấp thụ canxi khó khăn hơn
• Thuốc, chẳng hạn như phenytoin, phenobarbital, rifampin, corticosteroid và các loại thuốc được sử dụng để điều trị tăng canxi máu
• Viêm tụy
• Tăng magiê máu và giảm magiê máu
• Tăng phốt phát máu
• Sốc nhiễm trùng
• Truyền lượng máu lớn
• Suy thận
• Một số loại thuốc hóa trị liệu
• "Hội chứng xương đói (Hungry bone syndrome)", có thể xảy ra sau khi phẫu thuật cường cận giáp
• Loại bỏ mô tuyến cận giáp trong quá trình phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp. Nếu một ngày bạn không nạp đủ lượng canxi thì cơ thể cũng sẽ không bị thiếu canxi chỉ sau một đêm. Nhưng điều quan trọng vẫn là bạn bổ sung đủ canxi mỗi ngày, vì cơ thể rất cần sử dụng nó. Những người ăn chay trường có nhiều khả năng bị thiếu canxi nhanh chóng vì họ không ăn các sản phẩm từ sữa giàu canxi.

Sự thiếu hụt canxi sẽ không tạo ra các triệu chứng ngắn hạn vì cơ thể duy trì mức canxi bằng cách lấy nó trực tiếp từ xương. Nhưng lượng canxi thấp trong thời gian dài có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng.

Các triệu chứng của hạ canxi máu là gì?

Thiếu canxi giai đoạn đầu có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Tuy nhiên, các triệu chứng sẽ xuất hiện khi tình trạng bệnh tiến triển.

Các triệu chứng nghiêm trọng của hạ canxi máu bao gồm:

• Nhầm lẫn hoặc mất trí nhớ
• Co thắt cơ bắp
• Tê và ngứa ran ở bàn tay, bàn chân và mặt
• Phiền muộn
• Ảo giác
• Chuột rút cơ bắp
• Móng tay yếu và dễ gãy
• Dễ gãy xương

Sự thiếu hụt canxi có thể ảnh hưởng đến tất cả các bộ phận của cơ thể, dẫn đến móng tay yếu, tóc mọc chậm hơn và da mỏng và yếu.

Canxi cũng đóng một vai trò quan trọng trong cả quá trình giải phóng chất dẫn truyền thần kinh và co cơ. Vì vậy, sự thiếu hụt canxi có thể dẫn đến co giật ở những người khỏe mạnh.

Nếu bạn bắt đầu gặp các triệu chứng thần kinh như mất trí nhớ, tê và ngứa ran, ảo giác hoặc co giật, hãy khám bác sĩ càng sớm càng tốt.

Làm thế nào để chẩn đoán hạ canxi máu?

Hãy đi khám nếu bạn có các triệu chứng của hạ canxi máu. Bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh của bạn và hỏi bạn về tiền sử gia đình bị thiếu canxi và loãng xương.

Nếu bác sĩ nghi ngờ hạ canxi máu, bạn sẽ được lấy mẫu máu để kiểm tra nồng độ canxi trong máu. Bác sĩ sẽ đo tổng nồng độ canxi, nồng độ albumin và nồng độ canxi ion hóa hay canxi “tự do”. Albumin là một loại protein liên kết với canxi và vận chuyển nó trong máu. Nồng độ canxi thấp liên tục trong máu có thể xác nhận chẩn đoán bệnh hạ canxi máu.

Nồng độ canxi bình thường cho người lớn có thể dao động từ 8,8 đến 10,4 mg / dL. Bạn có thể có nguy cơ mắc bệnh hạ canxi máu nếu mức canxi của bạn dưới 8,8 mg / dL. Trẻ em và thanh thiếu niên thường có nồng độ canxi trong máu cao hơn người lớn.

Hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh

Hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh xảy ra ở trẻ ngay sau khi sinh. Hầu hết các trường hợp hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh xảy ra trong vòng 2 ngày đầu sau sinh. Nhưng hạ canxi máu khởi phát muộn có thể xảy ra 3 ngày sau khi sinh hoặc muộn hơn.

Các yếu tố nguy cơ đối với trẻ sơ sinh là có trọng lượng nhỏ hơn so với tuổi của chúng và mẹ mắc bệnh tiểu đường. Hạ canxi máu khởi phát muộn thường do uống sữa bò hoặc sữa công thức có quá nhiều phốt phát.

Các triệu chứng của hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Dễ bị kích thích
• Bú kém
• Co giật
• Ngưng thở hoặc thở chậm lại
• Nhịp tim nhanh hơn bình thường

Chẩn đoán được thực hiện bằng cách xét nghiệm máu của trẻ sơ sinh để biết tổng mức canxi hoặc mức canxi ion hóa. Mức đường máu của trẻ cũng sẽ được kiểm tra để loại trừ hạ đường máu.

Điều trị thường bao gồm tiêm gluconat canxi qua đường tĩnh mạch, sau đó bổ sung canxi qua đường uống vài ngày.

Điều trị hạ canxi máu như thế nào?

Thiếu canxi thường dễ điều trị. Nó thường liên quan đến việc bổ sung thêm canxi vào chế độ ăn uống của bạn.

Không nên tự điều trị bằng cách uống nhiều thuốc bổ sung canxi. Dùng nhiều hơn liều khuyến cáo mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như sỏi thận.

Các chất bổ sung canxi thường được khuyến nghị bao gồm:

• Canxi cacbonat - rẻ nhất và có nhiều canxi nguyên tố nhất
• Canxi citrate - là chất dễ hấp thu nhất
• canxi photphat - cũng dễ hấp thu và không gây táo bón

Thuốc bổ sung canxi có sẵn ở dạng lỏng, viên nén và nhai.

Điều quan trọng cần lưu ý là một số loại thuốc có thể tương tác tiêu cực với các chất bổ sung canxi. Những loại thuốc này bao gồm:

• Thuốc chẹn beta giao cảm điều trị tăng huyết áp như atenolol có thể làm giảm hấp thu canxi nếu dùng trong vòng hai giờ sau khi bổ sung canxi
• Thuốc kháng axit có chứa nhôm, có thể làm tăng nồng độ nhôm trong máu
• Chất cô lập axit mật làm giảm cholesterol như colestipol, có thể làm giảm hấp thu canxi và làm tăng mất canxi trong nước tiểu
• Estrogen, có thể góp phần làm tăng nồng độ canxi trong máu
• Digoxin, vì nồng độ canxi cao có thể làm tăng độc tính của digoxin
• Thuốc lợi tiểu, có thể làm tăng nồng độ canxi (hydrochlorothiazide) hoặc giảm nồng độ canxi trong máu (furosemide)
• Một số thuốc kháng sinh như fluoroquinolon và tetracyclin, có thể bị giảm hấp thu khi bổ sung canxi

Đôi khi thay đổi chế độ ăn uống và sử dụng thực phẩm bổ sung không đủ để điều trị tình trạng thiếu canxi. Trong trường hợp này, bác sĩ có thể muốn điều chỉnh mức canxi của bạn bằng cách tiêm canxi thường xuyên cho bạn.

Bạn có thể thấy được kết quả sau vài tuần điều trị. Các trường hợp nghiêm trọng của hạ canxi máu sẽ được theo dõi trong khoảng thời gian từ 1 đến 3 tháng.

Các biến chứng có thể xảy ra của hạ canxi máu là gì?

Các biến chứng do hạ canxi máu bao gồm tổn thương mắt, nhịp tim bất thường và loãng xương.

Các biến chứng do loãng xương bao gồm:

• Tàn tật
• Gãy xương sống hoặc gãy xương khác
• Đi lại khó khăn

Nếu không được điều trị, hạ canxi máu cuối cùng có thể gây tử vong.

Làm thế nào có thể ngăn ngừa hạ canxi máu?

Bạn có thể ngăn ngừa bệnh thiếu canxi bằng cách bổ sung canxi vào chế độ ăn hàng ngày.

Cần biết rằng thực phẩm giàu canxi, chẳng hạn như các sản phẩm từ sữa, cũng có thể chứa nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa. Chọn các thực phẩm ít chất béo hoặc không có chất béo để giảm nguy cơ phát triển cholesterol cao và bệnh tim.

Thực phẩm giàu canxi. (Nguồn ảnh beatoapp.com)Bạn có thể nhận được 1/4 đến 1/3 nhu cầu canxi khuyến nghị hàng ngày trong một khẩu phần sữa và sữa chua. Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, các loại thực phẩm giàu canxi khác bao gồm:

Mặc dù việc đáp ứng nhu cầu canxi là rất quan trọng, nhưng bạn cũng cần đảm bảo rằng mình không nạp quá nhiều canxi. Theo Mayo Clinic, giới hạn trên của lượng canxi hấp thụ tính bằng miligam (mg) đối với người lớn là:

• 2.000 mg mỗi ngày cho nam và nữ từ 51 tuổi trở lên
• 2.500 mg mỗi ngày cho nam và nữ từ 19 đến 50 tuổi

Bạn có thể muốn bổ sung canxi vào chế độ ăn uống của mình bằng cách uống một loại vitamin tổng hợp. Hoặc bác sĩ có thể đề nghị bổ sung nếu bạn có nguy cơ cao bị thiếu canxi.

Vitamin tổng hợp có thể không chứa tất cả lượng canxi bạn cần, vì vậy hãy đảm bảo thực hiện một chế độ ăn uống đầy đủ. Nếu bạn đang mang thai, hãy uống vitamin trước khi sinh.

Vitamin D

Vitamin D rất quan trọng vì nó làm tăng tốc độ canxi được hấp thụ vào máu. 

Để tăng lượng canxi, bạn có thể thêm thực phẩm giàu vitamin D vào chế độ ăn uống của mình như:

• Cá béo như cá hồi và cá ngừ
• Nước cam bổ sung vitamin D
• Sữa bổ sung vi chất
• Nấm Portobello
• Trứng

Cũng như các sản phẩm sữa giàu canxi, một số sản phẩm sữa giàu vitamin D cũng có thể chứa nhiều chất béo bão hòa.

Ánh nắng mặt trời kích hoạt cơ thể bạn tạo ra vitamin D, vì vậy việc tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng mặt trời cũng có thể giúp tăng mức vitamin D.

Thay đổi lối sống

Ngoài việc duy trì mức canxi và vitamin D bình thường, bạn có thể thực hiện một số thay đổi lối sống nhất định để tăng cường sức khỏe của xương, ví dụ như:

• Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý
• Tập thể dục thường xuyên
• Hạn chế sử dụng thuốc lá và uống rượu

Xem thêm:

• 15 loại thực phẩm giàu canxi hàng đầu
• Tăng cường bổ sung canxi thông qua chế độ ăn uống
• Có nên sử dụng thực phẩm chức năng bổ sung canxi không?